Phân tích và chia sẻ Lời Chúa thứ tư tuần V thường niên năm chẵn

Phân tích và Chia sẻ - Lời Chúa thứ Tư tuần V Thường niên năm chẵn
(12/02/2014) - (Mc 7, 14-23)

NGUYÊN VĂN BÀI TIN MỪNG:

Sau đó, Đức Giê-su lại gọi đám đông tới mà bảo: "Xin mọi người nghe tôi nói đây, và hiểu cho rõ: Không có cái gì từ bên ngoài vào trong con người lại có thể làm cho con người ra ô uế được; nhưng chính cái từ con người xuất ra, là cái làm cho con người ra ô uế. Ai có tai nghe thì nghe!"

Khi Đức Giê-su đã rời đám đông mà vào nhà, các môn đệ hỏi Người về dụ ngôn ấy. Người nói với các ông: "Cả anh em nữa, anh em cũng ngu tối như thế sao? Anh em không hiểu sao? Bất cứ cái gì từ bên ngoài vào trong con người, thì không thể làm cho con người ra ô uế, bởi vì nó không đi vào lòng, nhưng vào bụng người ta, rồi bị thải ra ngoài?" Như vậy là Người tuyên bố mọi thức ăn đều thanh sạch.

Người nói: "Cái gì từ trong con người xuất ra, cái đó mới làm cho con người ra ô uế. Vì từ bên trong, từ lòng người, phát xuất những ý định xấu: tà dâm, trộm cắp, giết người, ngoại tình, tham lam, độc ác, xảo trá, trác táng, ganh tỵ, phỉ báng, kiêu ngạo, ngông cuồng. Tất cả những điều xấu xa đó, đều từ bên trong xuất ra, và làm cho con người ra ô uế."
_______________________

PHÂN TÍCH & CHIA SẺ:

“Sau đó, Đức Giê-su lại gọi đám đông tới mà bảo”

Bài Tin mừng đi liền trước (ngày hôm qua) đã tường thuật cuộc tranh luận giữa Đức Giêsu, nhóm kinh sư và Pharisêu, về truyền thống Tiền nhân. Nhóm người này từ Giêrusalem đến, họ dựa vào truyền thống tiền nhân để công kích Ngài, khi các môn đệ Đức Giêsu không tuân giữ truyền thống. Cụ thể là các môn đệ không rửa tay trước khi dùng bữa.

Đức Giêsu đã lên án họ, khi chỉ chú ý vào truyền thống Tiền nhân mà hủy bỏ luật Chúa truyền, cụ thể tập tục Corban (lễ dâng). Theo các kinh sư và Pharisêu, chỉ cần dâng cúng vào Đền Thờ, người ta đã hoàn thành bổn phận đối với cha mẹ rồi. Đức Giêsu lên án thái độ giả hình này, họ tự lập ra luật để rồi từ đó chà đạp lên luật Chúa.

Marcô không có dòng nào nói về dân chúng, không biết dân chúng có chứng kiến cuộc tranh luận nảy lửa này không, nhưng trong bài Tin mừng hôm nay, Đức Giêsu cho gọi đám đông tới mà bảo.

Như vậy ta có thể khẳng định: Dân chúng có chứng kiến cuộc tranh luận này, nhưng họ ở một khoảng cách, không ở ngay chỗ đó, nhưng họ vẫn nghe và chứng kiến tất cả, vì dân chúng thường có thái độ không dám đến gần kinh sư và Pharisêu, là những người cầm quyền sinh sát trong hệ thống Do Thái giáo.

“Xin mọi người nghe tôi nói đây, và hiểu cho rõ:”

Có lẽ Đức Giêsu muốn cho mọi người hiểu thật rõ, cái gì có thể làm cho người ta ra ô uế. Luật của người Do Thái rất nặng nề, tỉ mỉ, làm cho dân chúng hoang mang, vì không còn phân biệt đâu là chính đâu là phụ, cái gì cũng đưa người ta đến chỗ ô uế.

Nhưng Kinh sư và Pharisêu vẫn đang hiện diện tại đây, vì các sự kiện đang xảy ra liên tục chứ không gián đoạn. Như vậy họ cũng chuẩn bị nghe Đức Giêsu nói.

Đức Giêsu hình như sắp đưa ra một nguyên tắc gì đó, giúp dân chúng phân biệt rõ ràng, không còn mơ hồ, họ phải hiểu, để từ đó họ có thể sống tốt. Cần có một nguyên tắc thật đơn giản, càng đơn giản càng tốt, nhưng diễn tả thật chính xác điều mà Thiên Chúa muốn.

“Không có cái gì từ bên ngoài vào trong con người lại có thể làm cho con người ra ô uế được; nhưng chính cái từ con người xuất ra, là cái làm cho con người ra ô uế.”

Đây là nguyên tắc Đức Giêsu đưa ra. Ngài phân biệt 02 phạm vi rõ rệt: Bên ngoài và bên trong của một con người. Nguyên tắc đó như sau:

+ BÊN NGOÀI: Không có cái gì từ bên ngoài vào trong con người lại có thể làm cho con người ra ô uế.

+ BÊN TRONG: chính cái từ con người xuất ra, là cái làm cho con người ra ô uế.

Đức Giêsu là Con Thiên Chúa, như vậy ta có thể hiểu đây là nguyên tắc của Thiên Chúa, có hiệu năng dỡ bỏ mọi luật lệ có trước đây, đã lỗi thời và đi ngược với nguyên tắc này.

Đức Giê-su xem ra loại bỏ luật Cựu Ước liên quan đến sự ô uế bên ngoài và những quy định về thức ăn đồ uống (Lv 11; Đnl 14), luật này không chỉ chiếm nhiều phân đoạn của bộ Ngũ Thư nhưng cũng đã trực tiếp làm bận lòng những người trong cuộc sống thường ngày của mình.

Trong khi đó, KHÁI NIỆM THANH SẠCH VÀ Ô UẾ chiếm một chỗ quan trọng trong Do Thái Giáo. Do Thái Giáo quan niệm con người là một thực thể thống nhất, vì thế, cái thanh sạch hay ô uế bên ngoài là dấu chỉ cho thấy cái thanh sạch hay ô uế bên trong. Nói cách khác: BÊN TRONG CŨNG NHƯ BÊN NGOÀI. Vì thế, chẳng lạ gì khi sách Lê-vi trong bộ Cựu Ước quy định những gì thanh sạch và những gì không thanh sạch. Kinh sư và Pharisêu nhầm lẫn tai hại, vì có những cái người ta nên làm, ví dụ rửa tay trước khi ăn, thì họ lại cho ô uế hay không ô uế trong tâm hồn.

Trong Do Thái giáo, luật về thanh sạch theo nghi thức, có nhiều ảnh hưởng đối với chế độ ăn uống: Cấm ăn thịt một số động vật, chẳng hạn theo sách Lêvi Chương 11 thì bất cứ thịt nào cũng là dơ bẩn. Hay những con thú không bị cắt tiết (Lv 17,10-14). Dân chúng phải kiêng cữ đủ thứ. Những quy định này làm cho sự đồng bàn đồng tịch giữa người Do Thái và không phải Do Thái không thể nào thực hiện được, nếu không chấp nhận theo tục lệ người Do Thái. Đó là một thứ rào cản để bảo vệ Người Do Thái không được tiếp cận với thế giới ngoại đạo.

Chính những luật lệ này đã gây trở ngại cho người Do Thái và người không phải Do Thái trên cùng một miền. Và khi Marcô viết sách Tin mừng, lúc ấy trong Giáo hội sơ khai cũng xảy ra sự bất đồng giữa tín hữu Do Thái và tín hữu không phải Do Thái.

Đức Giêsu tuyên bố thẳng thừng: “Tất cả các thức ăn đều thanh sạch”. Quan điểm này lúc bấy giờ có vẻ cực kỳ lạ lùng, táo bạo, và phóng khoáng. Như ngày nay chúng ta vẫn thường nói. Chúng ta biết rằng, trong Giáo Hội sơ khai, vấn đề này chưa được giải quyết (Cv 10,15). “Tất cả các thức ăn đều thanh sạch” có nghĩa Đức Giêsu phá bỏ mọi hàng rào trói buộc con người bấy lâu nay, đưa người Do Thái và Dân ngoại xích lại gần nhau.

“Ai có tai nghe thì nghe”

Đây là kiểu nói Đức Giêsu hay sử dụng, nó có tác dụng cao nhất kêu gọi mọi người phải chú ý lắng nghe. Ai mà không có tai nghe, như vậy mọi người phải chú ý lắng nghe. Nếu không chịu nghe, thì lỗ tai của người đó sẽ trở thành vật vô dụng, thừa thãi.

“Khi Đức Giê-su đã rời đám đông mà vào nhà, các môn đệ hỏi Người về dụ ngôn ấy.”

Sau khi Đức Giêsu nói xong những lời ấy Ngài rời đám đông mà vào nhà, coi như kết thúc cuộc tranh luận. Và Ngài đã đưa ra phán quyết cuối cùng, có giá trị vĩnh viễn.

“Các môn đệ hỏi Người về dụ ngôn ấy”. Tại sao Marcô lại dùng từ “dụ ngôn”? Trong khi đó lời Đức Giêsu nói, có tính nguyên tắc chứ không phải dụ ngôn. Hình như Marcô có sự châm biếm ở đây, các môn đệ ngày ngày gần gũi với Đức Giêsu, theo Ngài bao lâu nay mà chưa khá hơn một chút, coi như vẫn chưa phá ngu, thì làm sao dân chúng có thể hiểu được. Các ông chỉ có thể hiểu mọi lời của Đức Giêsu trong ngày lễ Ngũ Tuần, đó là lúc Chúa Thánh Thần hiện xuống.

“Người nói với các ông: "Cả anh em nữa, anh em cũng ngu tối như thế sao? Anh em không hiểu sao?”

Đây là lời trách của Đức Giêsu dành cho các môn đệ. Ngài không ngờ các ông lại tối tăm như vậy. Điều này cũng không có gì khó hiểu, vì nguyên tắc Đức Giêsu quá mới mẻ, có tính cách mạng. Trong khi đó các môn đệ, là những người Do Thái, không ít nhiều cũng được nghe biết các điều cấm kỵ trong sách Lêvi, họ cũng biết được ăn những gì và không được ăn những gì, nhưng bây giờ Đức Giêsu lại nói: “Không có cái gì từ bên ngoài vào trong con người lại có thể làm cho con người ra ô uế được”. Như vậy, mọi đồ ăn thức uống đều được dùng, sẽ không còn bất kỳ rào cản nào nữa.

“BẤT CỨ CÁI GÌ TỪ BÊN NGOÀI VÀO TRONG CON NGƯỜI, THÌ KHÔNG THỂ LÀM CHO CON NGƯỜI RA Ô Uế, bởi vì nó không đi vào lòng, nhưng vào bụng người ta, rồi bị thải ra ngoài?" Như vậy là Người tuyên bố mọi thức ăn đều thanh sạch.”

Marcô viết rất rõ khi sử dụng cụm từ: “bởi vì nó không đi vào lòng, nhưng vào bụng người ta”. “Không đi vào lòng”, có nghĩa không đi vào tâm hồn, thì làm sao nó có thể làm cho con người ra ô uế được.

“Nhưng đi vào bụng người ta”, có nghĩa đường đi của thức ăn sẽ qua bao tử, được bao tử nhào bóp cho đến khi thức ăn biến đổi thành một thứ chất lỏng, gọi là nhũ trấp, chất lỏng này qua gan để lọc và sẽ được hấp thụ vào máu để đi khắp cơ thể, nuôi sống tất cả các tế bào. Tại bao tử, các chất cặn bã, còn gọi là chất xơ, sẽ đi theo ruột non, sang đến ruột già, tiếp tục thành phân để tống ra ngoài.

Lời Đức Giêsu nói hoàn toàn chính xác, rất phù hợp với sự hiểu biết của Sinh học bây giờ. Như vậy, Marcô có thể đưa ra lời kết luận chắc chắn: “MỌI THỨC ĂN ĐỀU THANH SẠCH”, phá đổ mọi lề luật lúc bấy giờ quy định thức ăn nào được ăn và thức ăn nào không được ăn, vì không có bất kỳ thức ăn nào làm cho người ta ra ô uế.

“Người nói: "CÁI GÌ TỪ TRONG CON NGƯỜI XUẤT RA, CÁI ĐÓ MỚI LÀM CHO CON NGƯỜI RA Ô UẾ. Vì từ bên trong, từ lòng người, phát xuất những ý định xấu: tà dâm, trộm cắp, giết người, ngoại tình, tham lam, độc ác, xảo trá, trác táng, ganh tỵ, phỉ báng, kiêu ngạo, ngông cuồng.”

Có một nghịch lý xảy ra: “Cái gì từ trong con người xuất ra, cái đó mới làm cho con người ra ô uế”, vì thông thường cái xuất ra sẽ không còn tác động vào chủ thể nữa vì nó đã ra ngoài, sẽ tác động vào đối tượng khác, ở đây nó lại làm cho chủ thể ra ô uế. Nhưng đó lại là thực tại. Vì sao? Vì từ bên trong, từ lòng người, phát xuất những ý định xấu, chính ý định xấu mới làm cho chủ thể ra ô uế.

“Tà dâm, trộm cắp, giết người, ngoại tình, tham lam, độc ác, xảo trá, trác táng, ganh tỵ, phỉ báng, kiêu ngạo, ngông cuồng.”

Đây là danh mục duy nhất về tội lỗi mà Đức Giêsu đã cho chúng ta biết, ngang qua đời sống của cộng đoàn Kitô hữu sơ khai. Tất cả những tội lỗi này liên quan đến tình yêu, đến tha nhân.

Đức Giêsu kể ra 4 nhóm, mỗi nhóm 3 tật xấu. Trong tiếng Hy Lạp 6 tật xấu đầu tiên được nói theo số nhiều và 6 tật xấu sau được nói theo số ít. Điều đó chỉ nhằm giúp dễ đọc để dễ thuộc lòng. Vậy thì có 12 tội: Con số của sự sung mãn. Tất cả đều ở đấy. Chúng ta phải thương yêu. Chúng ta sẽ bị xét đoán dựa theo tình yêu và tấm lòng của chúng ta.

Có lẽ khi đọc bài Tin mừng này, ta thường đọc lướt nhanh qua danh mục mà Đức Giêsu đã đưa ra. Nếu chịu khó suy nghĩ một chút ta sẽ thấy bất kỳ mục nào cũng làm cho ta ra ô uế. Ta có thể tự hỏi, tại sao ta lại xấu xa như vậy, ta không khá hơn chút nào, và càng cố gắng, ta lại đi thụt lùi. Xin thưa, vì bảng danh mục đó không nằm ở đâu xa, mà ở trong chính con người của ta.

Theo lời Đức Giêsu hôm nay, nếu bảng danh mục đó nằm ở ngoài, ta sẽ không bị ô uế, cho dù nó có ghê gớm thế nào đi nữa, vì “Bất cứ cái gì từ bên ngoài vào trong con người, thì không thể làm cho con người ra ô uế, bởi vì nó không đi vào lòng”.

Vấn đề bây giờ, ta có chứa nó trong người mình không? Nếu ta cứ để lòng ghen ghét anh em, cứ để lòng ham muốn xấu xa, để lòng chiều theo sự ích kỷ nhỏ nhen,... là ta đang chứa nó trong người mình, để một lúc nào đó, nó xuất ra sẽ làm ta trở thành ô uế và đốn mạt.

Người ta thường nói: Nhân đức không phải là cái ta thêm vào, nhưng là cái ta bỏ đi. Vì ngay từ lúc mới sinh ra, tâm hồn ta hoàn toàn là tờ giấy trắng, lúc ấy ta giống như thiên thần, ngây thơ và trong trắng. Nhưng với thời gian lớn lên về thân xác, ta cũng chất chứa trong mình rất nhiều thứ, tốt có, xấu có. Con người của ta đến một lúc nào đó trở nên nặng nề, không thể cất nhấc để vươn lên. Trong xã hội hôm nay với biết bao cám dỗ, biết bao cái để theo đuổi, ta mãi cuốn hút vào dòng đời, để đến một lúc nào đó, ta chợt nhận ra mình đã đi quá xa với lý tưởng ban đầu.

Đối diện với Lời Chúa hôm nay: “Vì từ bên trong, từ lòng người, phát xuất những ý định xấu”, như vậy vấn đề ta phải ý thức được rằng, đã đến lúc phải bỏ bớt những ý nghĩ xấu xa trong con người mình, đừng chứa nó, vì một khi không có nó, thì cũng đồng nghĩa với việc không có gì để xuất.

“Tất cả những điều xấu xa đó, đều từ bên trong xuất ra, và làm cho con người ra ô uế”.

Đức Giêsu khẳng định một lần nữa cho các môn đệ, tất cả những điều xấu xa đó đều từ bên trong xuất ra. Nhưng độc giả có thể đặt câu hỏi: Chẳng lẽ mọi điều từ trong con người xuất ra đều làm cho họ ra ô uế hết sao? Vậy những ý nghĩ tốt đẹp nó nằm ở đâu: Bên trong hay bên ngoài con người?

Một câu hỏi hay và sâu sắc, trả lời nó không phải là dễ. Vì phải công tâm mà nói, biết bao thành quả con người có được, biết bao chương trình bác ái tốt đẹp, biết bao việc lành phúc đức ta đã thực hiện, nó đều được bắt nguồn từ ý nghĩ bên trong, chứ không phải là cái từ bên ngoài. Như vậy ta phải khẳng định, không phải bất cứ cái gì xuất ra từ bên trong, đều làm con người trở ra ô uế, trái lại nó còn giúp ta nên tốt.

Vậy ta phải hiểu lời Đức Giêsu hôm nay như thế nào?

Ta nên nhớ, cuộc tranh luận hôm nay xoay quanh vấn đề: cái gì làm cho ta ra ô uế.

Do Thái giáo thì cho rằng, ô uế đi từ bên ngoài vào, do đó luật lệ đặt ra những điều cấm kỵ nghiêm khắc, không được ăn thức này, không được ăn thức nọ, phải rửa tay trước khi dùng bữa,....

Còn Đức Giêsu khẳng định, sự ô uế xuất phát từ bên trong, vì từ bên trong những ý nghĩ xấu xa khi xuất ra sẽ làm cho ta ra ô uế, do đó đối với Ngài mọi thức ăn đều thanh sạch. Điều đó không có nghĩa Ngài cũng cho những ý nghĩ tốt đẹp từ bên trong cũng sẽ làm cho ta ra ô uế. Trái lại nó còn làm cho ta được thăng tiến.

Vậy lời kết của Bài Phân tích hôm nay, đó là: Ta phải dẹp bỏ mọi ý nghĩ xấu xa trong con người mình và nuôi dưỡng những ý nghĩ tốt đẹp, có ích cho người khác, có ích cho cộng đoàn ta đang sống. Cuộc tranh luận đến đây đã sáng tỏ.

Amen.

Jos Nguyễn Viết Tâm